Nas transparencias do inverno Martes 6.12.2005
ECOS DA BERENGUELA -
Xosé Lois García
A sexo o inverno desde a miña fiestra aldeán e os meus sentimentos fican espidos como as lizgairas ponlas do románico castiñeiro de Podente.Bate a choiva en danza levada no vai e vén do vento que do mar tenebrorum trae esa treboada que descarga nas campazas de Merlán, para fertilizarnos e agromarnos todos nela. As invernías galegas teñen un encanto primordial, ademais desa fecunda harmonía que ecoa nos cachóns de tantos regatos cantareiros coa lanzal auga de trebón.
O ousado inverno infunde un estado de animo reverente e virado cara á terra que nos pariu e creou e aínda nos soporta as nosas vaidades que temos cara a ela. Os nosos invernos son tan existenciais que, sen sabelo, proclamase unha vitalidade que xorde do silencio. Coido que esas pingas de choiva son sílabas silandeiras que se deixan contemplar para que a súa mensaxe sexa lexíbel. É verdade que estamos nos comezos do inverno: vento, choiva e neve o proclaman, no zarandeo das árbores, nos desbordar dos riachos e nas curotas postas de cor de noivado.
As portas do inverno, en decembro, pechan anada e abren ano. O bicéfalo Xano, señor e protector de esperanzas, espile as dúbidas do que deixamos e lévanos a unha descuberta do que comeza en xaneiro. A rotación dos ciclos tamén nos envolve nesa tenrura, poñendo sobre nós os mantos da invernía. Vestidos de ilusión cabalgamos por camiños nus, quizais dialogando coas tempestades, como se fora un atributo de deuses e tendo como amparo esa liturxia de silencios e ofrendas.
Pode que o inverno nos corrixa dentro dese enorme e nostálxico templo que é a pétrea casa para conversar cos ausentes. Pode que as cousas que nos rodean nos inciten a novidosos proxectos, mentres as pingas caen invariábeis e os paxaros só pían no alborexar dunha mañá cadenciosa e fría. Os galos espacian o seu cántico lento; os cans lanzan ladridos preguizosos; os porcos, na súa agonía e martirio, van ser loados na mesa de opulencias festivas.
Di un sabio refrán labrego: "Inverno chuvioso, verao abondoso". As fertilizantes e bravas augas baten na terra sedenta como un salmo sapiencial que alimenta almas profanadas. Benvido este fecundo inverno con augas, neves e xeadas, xerminando unha terra dobremente violentada por usos e abusos dos que xa están chegando a explorala alén das súas posibilidades. Sírvanos esta alegoría simple para esclarecer a alteración dos ciclos. En todo isto está a nostalxia do que lembramos desas invernadas de hai máis de cincuenta anos, cando a labregancia en coro de ledicia repetía: "Entre Santos e Navidá, é inverno de verdá".
Branquea a serra do Faro, un frío, como gume de navalla, desafía os poros da faciana. Mentres a neve penetra no seco terrón de verao xa non resoan aquelas benaventuranzas labregas que aspiraban a que os elementos se converteran en grao de fecunda mantenza. As aldeas morren e os invernos deixan de suxerir e convértennos en testemuñas dunha decadencia que esborralla os alicerces dunha cultura feita para resistir e asistir aos ciclos temporais. Os espazos trocan de rumbo e a nosa gran desfeita lacera as nosas intimidades.
A nosa cultura etnográfica ten infindas expresións sobre o inverno. Xano pode que fique sen unha cabeza; a cabeza que abre futuros está sendo inmolada e pode que se ficamos sen estes invernos, que nos deron tanto candor, pode que fiquemos sen as "mil primaveras" que predicía Álvaro Cunqueiro.
Xa poucas veces podemos ollar as nosas faces no lace dun camiño e apreixar a xeada con amor, sen que a súa friaxe nos proa en arrepíos. Aquí estou envolto na soidade do inverno e nesa calor que me dá a súa friaxe. É tempo de amar as cousas dispersas e cercadas polos que as violentan. A miña casa de Merlán atura ventaladas e contundencias porque ela tamén é feita de invernía.
Martes 6.12.2005